Mübadillerin şehirlere ulaşmasının ardından bazı problemlerle karşılaşılmıştır ve kuşkusuz bunların başında bu göçmen nüfusun bakımı ve barınma problemi gelmiştir. Bursa’ya gelen mübadiller özelinde baktığımızda; Mudanya’daki işlemlerin ardından yola çıkan mübadillerin, iskân edilecekleri yerlere götürülmek üzere yola çıkarılmadan önce konaklaması amacıyla Muradiye ve Işıklar konaklama merkezlerinin kullanıma sunulduğunu görüyoruz. Çünkü birçok iskân bölgesinde henüz sağlıklı barınma koşulları tam anlamıyla sağlanabilmiş değildi. Ek olarak, göçmenler uzun süren ve kötü, sağlıksız şartlarda gerçekleşen yolculuklar sebebiyle salgın hastalıklara da kapılabilirlerdi. Devlet, bu sebeple ilk aşamada göçmenleri Tuzla’da indirip, burada eşyalarını ısıtıp, göçmenleri yıkayarak bir dezenfekte işlemi gerçekleştirmiştir. “Ütü” olarak adlandırılan bu uygulamanın, bazı hastalıkların yayılabileceği görülmesine karşın kaldırıldığı görülüyor. Daha sonrasında da vilayetlerde revirler oluşturulmaya başlanmıştır.
Göçmenlerin iskân bölgelerine yerleştirilmesinde ise yer belirleme, yer beğenme, yeni göçmen köyleri kurulması gibi yöntemlere başvurulmuştur. Göçmenlerin büyük bölümü kendilerine yerleşmeleri söylenen yerlerde iskân olurken, bir bölümü gezerek beğendikleri yerlerde yerleşik düzenini kurmuş, bir kısmı ise kurulan yeni köylere yerleşmeyi seçmiştir. Ancak bu trafiğin hiç durmadığı da söylenebilir. Şartlara göre göçmenler sık sık yer değiştirmişlerdir.
Mübadelede esnasında karşılaşılan belki de en önemli sorunlardan birisi ise antlaşma gereği Yunanistan’da kalan taşınmaz varlıkların beyanı için göçmenlerin bir beyanname doldurması ve oluşturulan komisyonun bunları inceleyip, doğruluğunu teyit edip, onaylaması aşamasındaki yanlışlıklar ve eksikliklerdir. Bu görev sağlıklı şekilde yerine getirilememiştir ve bunun günümüze değin bazı sorunları beraberinde getirdiği belirtilebilir.
Bir başka ana sorun da, özellikle Türkçe bilmeden Anadolu topraklarına göç eden mübadillerin, orta yaş ve üzerindeki kısım çoğunlukta olmak üzere Türkçe’yi düzgün manasıyla öğrenememiş olmalarıdır. Bu sebeple uzun yıllar topluma ve yeni topraklarına uyum sorunu çekmişlerdir. Metin içerisinde daha önce de adını andığım Ali Aksoy’un “Mübadele Acısı” adlı şiiri bu uyum sorununu, geldikleri yerlere duydukları hasreti ve düzenlenen birçok yardım kampanyasına karşın mübadillerin büyük bölümünün çektiği ekonomik sıkıntıları anlatıyor. Şiirin sonu, mübadelenin hemen sonrasındaki duruma ayna tutar nitelikte:
“Ova altı İznik Gölü
Görmeden inanmazdım
Sanki Osturva’nın gölü…
Neden geçmez kıyısından
Selanik’ten Manastır’a
Neden geçmez tren yolu?
Köşküm yok deryaya karşı
Barışın var gül hatırı…
İlk şafakta Pazarköy’e
Ne verirlerse, yevmiye.
Şayak potur ve belde
Kırmızı kuşak giyim:
‘-Eskiden pehlivandım
İşçi tut hep beni beyim’
Öp sevinçten kırık kuruşu
Kış gelmeden çok şükür
Un parası kırk kuruşu…”(1)
Kaynak: Gökhan Sezer
"Bir Göçmen Kenti Olarak Bursa ve Bursa'nın Mübadilleri"
(1) Aksoy, op.cit., s. 313.
0 yorum:
Bu yazımız hakkında
düşünce ve önerilerinizi lütfen bizimle paylaşın..!